شابک چیست؟

در دنیای پرشتاب نشر، هر کتابی برای یافتن جایگاه خود و شناسایی در سطح جهانی، به یک کد منحصر به فرد نیاز دارد. این کد، همان شابک (ISBN) است. شابک، کلید ورود یک کتاب به سیستم‌های اطلاعاتی، کتابخانه‌ها و فروشگاه‌های سراسر دنیاست و نقشی حیاتی در مدیریت و توزیع آثار چاپی ایفا می‌کند. درک کاربرد شابک چیست و چگونه آن را دریافت کنیم، برای هر نویسنده و ناشری ضروری است. این مقاله به شما کمک می‌کند تا با تمامی جنبه‌های این کد شناسایی بین‌المللی آشنا شوید و اهمیت آن در مراحل چاپ کتاب را درک کنید. با ما همراه باشید.

خط تلگرام برای ارتباط فوری با کارشناسان ما در چاپ کتاب 724چاپ: 09199861744

معرفی شابک

اگر شما نیز در زمره افرادی هستید که به مطالعه علاقمندند و تاکنون کتاب های زیادی را خوانده اید، به طور قطع در پشت کتاب های مختلف کلمه شابک را دیده اید. آیا تاکنون با خود فکر کرده اید که این کلمه به چه معنا است؟ کلمه شابک مخفف شماره استانداد بین المللی است  و نوعی مجوز برای انتشار کتاب به شمار می آید. بنابراین شما باید برای کتابی که قصد چاپ آن را دارید، از خانه کتاب شابک دریافت کنید. کلمه شابک تا سال 2006 به صورت ده رقمی صادر می شد. اما پس از آن در سال 2007 تعداد ارقام شابک به 13 رقم تغییر پیدا کرد. شابک ها با استفاده از نوعی فرمول ریاضی خاص محاسبه می شوند.

تاریخچه شابک

انتشار کتاب موضوعی است که هر روزه در حال افزایش است و بر همین مبنا به مراکز فروش نیز هر روز افزوده می شود، این گسترش روز افزون در زمینه چاپ کتاب و انتشار کتاب باعث شده که در برابر حجم بالای آن احساس آشفتگی داشته باشیم و برای پیدا کردن کتاب مورد نظرمان می بایست زمان زیادی را صرف کنیم.با توجه به مشکلات پیش آمده در مورد افزایش انتشار کتاب، ناشران و کتابفروشان بزرگ به این فکر افتادند که برای حل این سردرگمی و آشفتگی چاره ای بیندیشند؛ در ان دوره ناشرین برای این که بتوانند موجودی کتاب های چاپ شده را کنترل کنند و همچنین برای تامین سفارش و توزیع آن از شیوه های گوناگونی استفاده می کنند مانند: بازیابی عنوان- مولف و سایر مشخصات کتابشناختی

اما استفاده از این روش ها هیچگدام جوابگو نبود و برای افزایش سرعت در کارها و همچنین صرفه جویی در هزینه و ممانعت از مشکلاتی که بر اثر پراکندگی به وجود آمد ناشران به این فکر افتادند تا از شماره های داخلی برای بازشناسی آثاری که در اختیار دارند استفاده کنند.

استفاده از این روش خوب بود و تا حدودی مشکلات پیش امده را کاهش داد، ولیکن با گسترش مبادلات کتاب ها در سطح بین المللی دیگر این روش نیز جوابگو نبود، بعد از بررسی برخی از ناشران در توزیع کتاب که با استفاده از رایانه ها موجودی انبار را چک می کردند به این نتیجه رسیدند که استفاده از نظام ماشینی و استفاده از یک شماره مخصوص و ساده برای شناسایی هر کدام از کتاب ها می تواند روشی اثر گذار باشد.برای اولین بار فروشگاه های کتاب فروشی اسمیت و پسران، که کتاب های خود را از انبار مرکزی تهیه می کردند برای اولین بار اقدام به نصب سیستم های رایانه ای برای شناسایی کتاب هایشان کردند.پس از نصیب سیستم های رایانه برای این که بتوانند موجودی انبار را نیز کنترل کنند به این فکر افتادند که شماره ای واحد و راحت را برای کتاب های منتشر شده در نظر بگیرند.

به این ترتیب در سال 1967 در کشور انگلستان اولین شماره استاندارد کتاب توسط اسمیت که شامل اطلاعاتی از قبیل عنوان- نام نویسنده- و دیگر مشخصات نشر بود ابداع گردید و در همین زمان امریکا نیز از این طرح استقبال کرد و برای اجرای آن با انگلستان همکاری کرد، که این طرح توسط شرکت باوکر توسعه پیدا کرد.

شابک یا شماره استاندارد بین المللی کتاب چیست؟

شابک یا ISBN = International Standard Book Number شماره استاندارد بین المللی کتاب، شماره ای یکتا و به عنوان نماینده ای برای مابقی مشخصات کتاب در سیستم های مکانیزه محسوب می شود، این شماره به عنوان ابزاری برای ایجاد و تسهیم و پیگیری سیستماتیک چاپ کتاب است.

این استاندارد از سال 1960  تا ژانویه سال 2007 به صورت 10 رقمی بود و پس از آن برای این که دامنه این ارقام افزایش پیدا کند آن را به 13 رقمی تغییر دادند.در حقیقت شماره ای که با آن کتاب ثبت می شود همان ارقام شابک است که علاوه بر این تعیین کننده عنوان کتاب است می تواند شماره ویرایش و قطع و شکل کتاب نیز را نیز براین اساس تعیین کند.

شابک به 5 بخش تقسیم می شود و هر بخش با استفاده از خط ربط از بخش دیگر جدا می شود 3 تا از 5 بخش تعداد رقم هایشان با هم فرق دارد.

این 5 بخش به قرار ذیل است:

• عنصر پیشوند- که این ارقام شامل یکی از این ارقام 978 یا 979 می شود، عنصر پیشوند همیشه سه رقمی می باشد.
• عنصر گروه ثبت- این بخش که 1 الی 5 رقم است مشخص کننده منطقه جغرافیایی و یا زبان منطقه ای که شابک عضو آن است
• عنصر ثبتی- این بخش توسط ناشر تعیین می شود که می تواند تا 7 رقم را به خود اختصاص دهد.
• عنصر نشر- این بخش مشخصص کننده شماره ویرایش است که معمولا 6 رقمی می باشد.
• رقم کنترلی- این بخش که آخرین رقم شابک محسوب می شود برای ارزشیابی مابقی شماره می باشد.

بیشتر بخوانید : فیپا چیست؟

نحوه استعلام شابک

برای استعلام شابک کتاب و اطمینان از اعتبار آن یا یافتن اطلاعات مربوط به یک کتاب خاص، می‌توانید به سایت شابک به نشانی ISBN.IR مراجعه کنید. سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، به عنوان آژانس ملی شابک در ایران، سامانه‌ای را برای این منظور فراهم کرده است. با وارد کردن شابک در قسمت جستجوی این سامانه، می‌توانید اطلاعات مربوط به عنوان، نویسنده، ناشر و مشخصات ثبت شده کتاب را مشاهده کنید. این فرآیند به ویژه برای ناشران و کتابفروشان جهت بررسی صحت شابک و اطمینان از ثبت رسمی کتاب مفید است.

کاربردهای شابک کدامند؟

شابک بر روی انواع چاپ کتاب های مختلف کاربردهای متفاوتی دارد، اولین و مهمترین کاربرد آن به عنوان شماره شناسایی کتاب و دریافت فیپا می باشد، هنگامی که اطلاعات فیپا و شابک برر ری یک کتاب به ثبت می رسد تمامی حقوق مادی و معنوی آن برای نویسنده اثر حفظ می شود.در واقع شابک و فیپا به عنوان سند کتاب محسوب می شوند و دقیقا مانند سندی ثبتی برای حق مالکیت کتاب لازم است، شابک و فیپا این امکان را برای نویسنده فراهم می کنند که با در اختیار داشتن این دو مجوز رسمی مالکیت خود را برای آن اثر به اثبات برسانند.

امکان ثبت کتاب در کتابخانه بین المللی دومین کاربرد شابک به شمار می آید.و سومین و آخرین کاربرد شابک برای کنترل اتوماتیک موجودی انبار است.

شابک به چه محصولاتی اختصاص می‌یابد؟

شابک به طیف وسیعی از محصولات انتشاراتی که به صورت کتاب منتشر می‌شوند، اختصاص می‌یابد. این محصولات می‌توانند در قالب‌های مختلفی باشند:

• کتاب‌های چاپی اعم از جلد سخت، جلد نرم (شومیز)، قطع جیبی، رقعی، وزیری و غیره.
• کتاب‌های الکترونیکی شامل فرمت‌های مختلف مانند PDF, EPUB, MOBI وغیره که هر فرمت جداگانه از یک کتاب الکترونیکی باید شابک مخصوص به خود را داشته باشد.
• کتاب‌های صوتی چه به صورت CD و چه به صورت فایل‌های دانلودی.
• میکروفرم‌ها مانند میکروفیلم‌ها.
• نسخه‌های بریل کتاب‌های مخصوص نابینایان.
• نقشه‌هایی که برای فروش عمومی منتشر می‌شوند.
• انتشارات آموزشی و چندرسانه‌ای که اساسا متنی هستند.
• نرم‌افزارهای آموزشی در صورتی که جنبه آموزشی و انتشاراتی داشته باشند.

شابک در ایران چگونه است؟

ایران نیز از سال 1372 با توجه به نیاز روز افزون نیاز به شماره بین المللی استاندارد به عضویت این موسسه جهانی درآمد، و شناسه خاص برای ایران در این موسسه 964 تعیین شد، بعد از گذشت 14 سال یعنی در سال 1386 علاوه بر شناسه مذکور، شناسه 600 نیز به ایران اختصاص پیدا کرد، با شناسه ده رقمی این امکان برای ناشرین وجود دارد که یک میلیون کتاب را در ایران به ثبت برسانند.

مراحل دریافت شابک کتاب چیست؟

مراحل دریافت شابک کتاب یک فرآیند استاندارد است که معمولا توسط ناشر انجام می‌شود. اگر نویسنده‌ای هستید که قصد خود انتشاری دارید، خودتان یا نماینده قانونی‌تان باید این مراحل را طی کنید:

• عقد قرارداد با ناشر (اگر به صورت خود انتشاری نباشد): ابتدا باید دست‌نوشته خود را نهایی کرده و با یک ناشر به توافق برسید. ناشر مسیولیت اخذ شابک را بر عهده خواهد گرفت.
• ثبت‌نام ناشر در آژانس ملی شابک: هر ناشری برای دریافت شابک باید ابتدا در آژانس ملی شابک (در ایران، سازمان اسناد و کتابخانه ملی) ثبت‌نام کرده و یک بلوک شابک دریافت کند. (این مرحله فقط یک بار برای ناشر انجام می‌شود)
• درخواست شابک برای عنوان جدید: پس از ثبت‌نام ناشر، برای هر عنوان کتاب جدید، باید درخواست شابک به صورت آنلاین در سامانه آژانس ملی شابک ثبت شود.
• تکمیل اطلاعات کتاب: در این مرحله، اطلاعات مربوط به کتاب شامل عنوان کامل، نام نویسنده/مترجم، ناشر، قطع، نوع جلد، تعداد صفحات، زبان، نوبت چاپ و غیره به دقت وارد سامانه می‌شود.
• دریافت کد شابک: پس از بررسی اطلاعات توسط کارشناسان آژانس، کد شابک به کتاب اختصاص داده می‌شود. این کد باید بلافاصله پس از دریافت، در صفحات اولیه کتاب (معمولا در صفحه حقوقی یا صفحه عنوان) درج شود.

مدارک لازم برای دریافت شابک

برای دریافت شابک کتاب، مدارک و اطلاعات خاصی مورد نیاز است که باید به صورت دقیق و کامل ارایه شوند:

• اطلاعات کامل ناشر: نام رسمی ناشر، شماره پروانه نشر، آدرس و شماره تماس.
• مشخصات کامل کتاب:
  • عنوان کامل کتاب و عنوان فرعی (در صورت وجود)
  • نام کامل نویسنده/نویسندگان یا مترجم/مترجمان.
  • زبان اصلی و زبان ترجمه (در صورت ترجمه بودن اثر)
  • قطع کتاب (مثل رقعی، وزیری، جیبی)
  • نوع جلد (سخت، نرم)
  • نوبت چاپ (اولین چاپ یا چاپ مجدد)
  • تعداد صفحات تخمینی.
  • موضوع کتاب.
  • خلاصه کوتاهی از محتوای کتاب.
• فایل پیش‌نویس (یا فایل کامل) کتاب: معمولا برای بررسی محتوایی و اطمینان از صحت اطلاعات، فایل PDF کتاب مورد نیاز است.

نکات مهم 

دریافت شابک، اگرچه فرآیندی ساده به نظر می‌رسد، اما دارای نکات مهمی است که عدم توجه به آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلات در مراحل بعدی چاپ و توزیع شود:

• هر ویرایش و قالب، شابک جداگانه دارد: اگر یک کتاب هم به صورت جلد سخت و هم جلد نرم منتشر می‌شود، هر کدام باید شابک جداگانه داشته باشند. همین‌طور برای نسخه‌های الکترونیکی و صوتی نیز باید شابک‌های مجزا دریافت شود.
• شابک یکتاست: هر شابک فقط به یک عنوان و یک فرمت مشخص از آن عنوان اختصاص می‌یابد و هرگز تکرار نمی‌شود.
• درج شابک در صفحات اولیه: شابک باید در صفحات اولیه کتاب (معمولا صفحه حقوقی یا صفحه عنوان) درج شود تا به راحتی قابل دسترسی باشد.
• شابک قبل از چاپ نهایی: شابک باید قبل از شروع فرآیند چاپ نهایی و صحافی اخذ شده باشد، زیرا در مراحل بعدی اخذ فیپا و مجوز چاپ ضروری است.
• مسیولیت دریافت: در بیشتر موارد، ناشر مسیولیت دریافت شابک را بر عهده دارد. نویسندگانی که به صورت خود انتشاری اقدام می‌کنند، باید خودشان پیگیر این امر باشند.
• عدم استفاده مجدد از شابک کتاب باطل شده: اگر کتابی به دلایلی (مثلا عدم چاپ) دارای شابک باطل شده باشد، آن شابک دیگر قابل استفاده نیست و باید شابک جدیدی دریافت شود.

هزینه دریافت شابک کتاب

هزینه دریافت شابک کتاب در مقایسه با کل هزینه چاپ کتاب، معمولا بسیار ناچیز و عمدتا به صورت کارمزد‌های جزیی برای ثبت و اختصاص کد است. آژانس‌های ملی شابک اغلب هزینه مستقیمی برای خود کد دریافت نمی‌کنند، بلکه هزینه‌هایی که ممکن است وجود داشته باشد، مربوط به هزینه‌های اداری یا خدماتی است که موسسات واسطه برای انجام فرآیند ثبت‌نام و دریافت شابک از طرف ناشر یا نویسنده دریافت می‌کنند. این هزینه‌ها بسته به کشور و موسسه ارایه دهنده خدمات متفاوت است، 

724چاپ تمامی مجوزها از جمله شابک، فیپا، ارشاد و … را کاملا رایگان برای شما دریافت می‌کند. برای مشاوره رایگان با ما در تلگرام در ارتباط باشید: 09199861744

دریافت شابک برای چاپ کتاب در ۷۲۴چاپ

ما در ۷۲۴چاپ، فرآیند دریافت شابک برای چاپ کتاب شما را ساده و کارآمد می‌کنیم. تیم ما مسیولیت پیگیری و اخذ شابک (و همچنین فیپا و مجوزهای لازم) از سازمان اسناد و کتابخانه ملی را به عنوان بخشی از خدمات جامع چاپ کتاب،  بر عهده می‌گیرد. با تجربه و تخصص ما در این زمینه، شما می‌توانید با آرامش خاطر تمرکز خود را بر روی محتوای اثرتان بگذارید، در حالی که ما تمامی مراحل اداری و فنی مربوط به شابک کتاب کجاست و چگونه باید در کتاب درج شود را مدیریت می‌کنیم. ما اطمینان می‌دهیم که کتاب شما با تمام استانداردهای لازم و به صورت قانونی منتشر شود.

سوالات متداول

شابک چیست و چگونه می‌توان آن را دریافت کرد؟

شابک (ISBN) یک کد ۱۳ رقمی استاندارد بین‌المللی برای شناسایی کتاب است که به هر نسخه و قالب از یک کتاب به صورت منحصر به فرد اختصاص می‌یابد. این کد توسط آژانس ملی شابک در هر کشور (در ایران: سازمان اسناد و کتابخانه ملی) صادر می‌شود. برای دریافت آن، ناشران (یا در خود انتشاری، نویسندگان) باید درخواست خود را به همراه اطلاعات کامل کتاب و فایل مربوطه در سامانه این آژانس ثبت کنند.

شابک مخفف چیست؟

شابک مخفف عبارت شماره استاندارد بین‌المللی کتاب در فارسی است. در زبان انگلیسی، این کد به عنوان ISBN شناخته می‌شود که مخفف International Standard Book Number است. 

شابک چه تفاوتی با فیپا دارد؟

شابک و فیپا هر دو کدهای شناسایی کتاب هستند اما کاربردهای متفاوتی دارند. شابک یک کد عددی ۱۳ رقمی است که برای شناسایی منحصر به فرد هر عنوان کتاب و هر فرمت آن در سطح بین‌المللی به کار می‌رود و در مراحل اولیه پیش از چاپ اخذ می‌شود. اما فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار) اطلاعات کتابشناختی یک اثر است که توسط سازمان اسناد و کتابخانه ملی قبل از چاپ کتاب تهیه می‌شود. این اطلاعات شامل سرشناسه، عنوان، مشخصات نشر، فروست، شماره استاندارد و… است و در صفحه حقوقی کتاب درج می‌گردد. فیپا به کتابداران کمک می‌کند تا کتاب را به راحتی طبقه‌بندی کنند. به عبارت دیگر، شابک یک شناسه است و فیپا اطلاعات کامل کتابشناختی.

شابک چه تفاوتی با شاپا دارد؟

شابک و شاپا هر دو کدهای شناسایی هستند، اما برای انواع مختلفی از انتشارات استفاده می‌شوند. شابک (ISBN) برای کتاب‌ها (آثار تک‌جلدی یا مجموعه‌های محدود) استفاده می‌شود. اما شاپا (ISSN) که مخفف International Standard Serial Number است، برای شناسایی نشریات ادواری (مانند مجلات، روزنامه‌ها و سالنامه‌ها) به کار می‌رود. به عبارت دیگر، شابک مجله چیست را باید با کد شاپا پاسخ داد، نه شابک. 

چرا بعضی از شابک‌ها به X ختم می‌شوند؟

برخی از شابک‌های قدیمی (که ۱۰ رقمی بودند) و همچنین برخی از شابک‌های ۱۳ رقمی (که بر اساس سیستم‌های محاسباتی خاصی صادر می‌شوند) ممکن است به حرف X ختم شوند. این حرف X در واقع یک رقم کنترل است که معادل عدد ۱۰ در سیستم محاسبه رقم کنترل شابک است. از X برای حفظ ساختار ۱۰ رقمی یا ۱۳ رقمی شابک در مواردی که رقم کنترل نهایی ۱۰ می‌شود، استفاده می‌شود.

تفاوت شابک و بارکد در چیست؟

شابک و بارکد ارتباط نزدیکی دارند اما یکسان نیستند. شابک یک کد عددی است که برای شناسایی کتاب در سطح جهانی و برای مقاصد کتابشناختی و مدیریت موجودی به کار می‌رود. اما بارکد یک نمایش گرافیکی و قابل اسکن از اطلاعات (معمولا شابک یا قیمت) است که با استفاده از خطوط و فواصل بین آن‌ها ایجاد می‌شود. بارکد برای ردیابی سریع محصولات در فروشگاه‌ها، انبارها و سیستم‌های لجستیک استفاده می‌شود. به عبارت دیگر، بارکد اغلب حاوی شابک است، اما خود شابک نیست.

صادر شدن مجوز چاپ کتاب چقدر زمان می‌برد؟

صادر شدن مجوز چاپ کتاب (از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) می‌تواند فرآیندی زمان‌بر باشد. پس از ارسال درخواست و فایل کتاب، بررسی محتوا توسط کارشناسان مربوطه صورت می‌گیرد. این مرحله معمولا می‌تواند بین چند روز تا ۳ ماه طول بکشد، بسته به حجم کاری وزارتخانه و پیچیدگی محتوای کتاب. لازم به ذکر است که این زمان پس از اخذ شابک و فیپا است.

شابک را از کجا دریافت کنیم؟

شابک را از کجا دریافت کنیم؟ در ایران، مرکز ملی شابک (آژانس ملی شابک ایران) که زیر نظر سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کند، تنها مرجع رسمی برای اختصاص شابک به کتاب‌ها است. ناشران، مراکز چاپ و نشر و یا نویسندگان به صورت انفرادی (در صورت خود انتشاری) می‌توانند از طریق سایت شابک این سازمان، برای دریافت شابک اقدام کنند. لازم به ذکر است که عموما این فرآیند توسط ناشر یا موسسات خدماتی نشر انجام می‌شود.

چاپ کتاب با بهترین قیمت در ۷۲۴ چاپ