نقش لیتوگرافی در صنعت چاپ
چند هزارسال پیش، نوشتن و چاپ کتاب و خواندن کتاب کاغذی، فقط در اختیار ثروتمندان جامعه بود. چاپ کلمات روی کاغذ نیازمند روزها و هفته‌ها زحمت بود و سختی کمتری از حکاکی روی سنگ نداشت. این روند تا همین چند قرن اخیر ادامه داشت تا اینکه لیتوگرافی اختراع شد. لیتوگرافی از ترکیب دو کلمه لیتوس به معنای سنگ و گرافین به معنای نوشتن ایجاد شده و همانطور که از نامش پیداست، به عمل چاپ و نوشتن با استفاده از سنگ ربط دارد. اما این روزها دیگر از سنگ برای چاپ کتاب استفاده نمی‌گردد. برای این که بهتر بفهمیم لیتوگرافی چیست و در صنعت چاپ و نشر چه نقشی دارد، تا انتهای این مقاله با 724 چاپ همراه باشید.
لیتوگرافی یکی از مراحل چاپ افست
برای این که بدانیم لیتوگرافی چیست بهتر است پیش از آن درباره چاپ افست و اهمیت لیتوگرافی در آن اندکی اطلاعات کسب نماییم. چاپ افست یکی ار رایج‌ترین روش‌های چاپ است که بهترین کیفیت را با هزینه مناسب ارائه می‌دهد و در چاپ خیلی از محصولات مثل کتاب، روزنامه، بروشور و … از آن استفاده میشود. به طور کلی این مراحل در چاپ افست طی میشود:
طراحی: مهمترین قسمت پروژه‌ی چاپ و نشر، طراحی است. چه یک پوستر تبلیغاتی باشد و چه یک کتاب داستان 400 صفحه‌ای. تمام صفحات با تمام جزییات لازم بهدست یک گرافیست متخصص طراحی میشود و فایل نهایی طرح، برای چاپ به مرحله بعدی ارسال میگردد.
لیتوگرافی: به صورت خلاصه در این مرحله، فایل طراحی شده به صفحات فلزی موسوم به زینک تبدیل خواهد شد و این صفحات برای مرحله بعدی، که همان چاپ روی کاغذ است فرستاده میشود. در ادامه به طور کامل این مرحله را توضیح خواهیم داد.
چاپ: در این مرحله زینک های آماده شده به جوهر آغشته خواهند شد و برروی صفحات کاغذ عمل چاپ را انجام می‌دهند.
مراحل لیتوگرافی
همانطور که اشاره کردیم، بعد از اینکه فایل طرح نهایی آماده شد، عملیات لیتوگرافی شروع خواهد شد. در مراحل چاپ افست از سیستم رنگی CMYK استفاده میکنند. در این مدل تمامی رنگ‌های ممکن، یعنی ۱۰۰ میلیون رنگ، از ترکیب چهار رنگ فیروزه‌ای، ارغوانی، زرد و مشکی ایجاد می‌شوند. هر یک از این رنگ‌ها ۱۰۰ طیف غلظت متفاوت دارند که در مجموع ۱۰۰ میلیون رنگ را میتوانند تولید کنند. در مرحله نخست لیتوگرافی، فایل نهایی طرح به چهار رنگ اصلی، یعنی همان فیروزه‌ای، ارغوانی، زرد و مشکی تبدیل خواهد شد. هرکدام یک از این چهار رنگ، با استفاده از یک سطح پلیمری مخصوص رو یک ورق آلومنیومی یا زینک چاپ می گردد. این ورقه فلزی به هیچ عنوان جذب کننده جوهر نیست و وقتی که جوهر با این ورقه برخورد کند، تنها قسمت‌های روی سطح پلیمری که در واقع همان طرح اصلی است به جوهر آغشته خواهد شد.
دستگاه ایمیج ستر (Image Setter)
در روش قدیمی لیتوگرافی، صفحه زینک ابتدا به فیلم بوپت (BoPET film) تبدیل میشد. چاپ فیلم تقریبا از همان فرمول چاپ و ظهور عکس پیروی می‌کند. بعد از آن‌که طرح‌ها به ۴ رنگ نهایی خود تفکیک شدند، ترکیب این چهار رنگ با استفاده از دستگاه به نام ایمیج ستر (Image Setter) به فیلم تبدیل میشود. این فیلم چیزی شبیه به نگاتیو دوربین عکاسی است که تصاویر به صورت خطوط سیاه رنگی روی طلق نگاتیو نقش می‌بستند. بعد از اینکه طلق‌ها از دستگاه ایمیج ستر خارج شد، آن‌ها را با استفاده از گیره‌های مخصوصی به صفحه زینک متصل میکنند.
ساخت فیلم و زینک
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، سطح زینک با استفاده از یک لایه پلیمری پوشانده شده‌است. این ماده حساس به نور فرابنفش است و به سرعت تبخیر میشود. وقتی که طلق‌های آماده شده را به سطح زینک اتصال دادند، زینک را در محفظه‌ای میگذارند و به آن نور فرابنفش می‌تابانند. این کار باعث میشود تا بخشی که توسط لایه طلق پوشانده نشده، تبخیر شود و بخش باقی‌مانده همان طرح مورد نظر و نهاییمان باشد. سپس زینک را در یک محلول قلیایی قرار می‌دهند تا بخش‌های اضافی از لایه تبخیرشده کاملا از روی صفحه پاک گردد و قسمت باقی‌مانده فقط طرح مورد نظر باشد. سپس ورق را در یک محلول دیگر شستشو می‌دهند تا سطح پلیمری نور دیده تثبیت گردد و به اصطلاح زینک ظاهر شود.
دستگاه پلیت ستر (Plate Setter)
از دستگاه‌های جدیدتری در روش‌های نوین لیتوگرافی استفاده میشود. یکی از این دستگاه‌ها پلیت ستر Plate Setter است. این دستگاه به صورت مستقیم زینک را آماده کرده و مرحله ساخت فیلم، که پر زحمت‌ترین قسمت تهیه زینک بود، حذف میشود. این دستگاه فایل آماده را می‌گیرد و آن را مستقیما روی زینک چاپ می‌کند. در واقع می‌توان یا این دستگاه مستقیما زینک را آماده کرد. دستگاه چاپ «پلیت ستر مگنوس ۸۰۰ سری آگفا» آنلاین موجود در چاپخانه 724-چاپ در مقابل دستگاه‌های لیتوگرافی آفلاین سرعت عمل بالاتری دارد. از آنجا که زمان در صنعت چاپ پارامتر مهمی به شمار می‌آید، وجود دستگاه لیتوگرافی «مگنوس ۸۰۰ » باعث صرفه‌جویی در زمان و بالارفتن سرعت کار میشود.
لیتوگرافی آخرین مرحله قبل از چاپ
بعد از آن که زینک های حاصل از مرحله لیتوگرافی آماده شدند، به چاپخانه ارسال خواهند شد. در این مرحله این ورق‌های نازک و آلومینیومی به دور سیلندرهای چاپ بسته می‌شوند و با آغشته شدن به جوهر، فرآیند چاپ روی کاغذ انجام میشود. به خاطر اهمیتی که این مرحله در فرآیند چاپ دارد، لیتوگرافی را مادر چاپ می دانند. به همین علت لازم است تا لیتوگرافی به دست متخصصان و گروه های با تجربه در این حوزه انجام شود تا خروجی چاپ با بهترین کیفیت ممکن باشد.
چرا لیتوگرافی همچنان کاربرد دارد؟
با پیشرفت تکنولوژی چاپ، رایانه ها جای دستگاه‌های چاپ قدیمی را گرفته‌اند و چاپ دیجیتال به عنوان رقیبی سرسخت برای چاپ افست و لیتوگرافی شناخته میشود. مهمترین مزیت چاپ دیجیتال، سرعت بالاتر است که خیلی از ناشران را ترغیب به استفاده از آن می‌کند. اما چاپ دیجیتال همچنان در یک مورد توان رقابت با چاپ افست و لیتوگرافی را ندارد و آن هم سیستم رنگی است. چاپ دیجیتال تنها قابلیت چاپ سیستم رنگی سیاه و سفید و CMYK را دارد؛ اما چاپ افست و لیتوگرافی به شما این امکان را می‌دهد تا سیستم رنگی پنتون را هم استفاده کنید و جالب است بدانید که همچنان کیفیت چاپ این رنگ‌ها با استفاده از لیتوگرافی فوق‌العاده بالااند.
مورد دیگری که همچنان لیتوگرافی نسبت به دیجیتال در آن برتری دارد، هزینه پایین چاپ با آن است. با استفاده از لیتوگرافی می‌توان انواع مختلفی از کاغذ را بدون هدر رفت و در تعداد زیاد چاپ کرد که در نهایت منجر به کاهش هزینه تمام شده چاپ کتاب میشود. به همین علت لیتوگرافی همچنان یک فرآیند پرطرفدار در صنعت چاپ و نشر است.
چاپ کتاب با بهترین قیمت در ۷۲۴ چاپ
