معرفی و نقد و بررسی کتاب چشمهایش

نقد و بررسی کتاب چشمهایش

ما در این مقاله سعی داریم به نقد و بررسی کتاب چشمهایش، به قلم بزرگ علوی بپردازیم. برخی بر این باورند که چشمهایش بهترین کار علوی است. چشمهایش یک داستان دولایه دارد به این صورت که ماجرایی عاشقانه و مبارزه روشنفکران علیه خودکامگی را در خود جای داده است که لایه عاشقانه داستان روند سیاسی را در سایه خود دارد. چشم هایش یک اثر بدیع هنری است که در ردیف اول رمان های فارسی قرار دارد.

نقد و بررسی کتاب چشمهایش و سخنی درباره نویسنده

سید مجتبی آقا بزرگ علوی که با نام “بزرگ علوی” شناخته می شود در سال 1283 در تهران به دنیا آمد. برخی معتقدند که “چشمهایش” بهترین کتاب بزرگ علوی است اما تمام کارهای بزرگ علوی شاهکار هستند. بزرگ علوی در همه داستان هایش از هنر و موسیقی به خوبی استفاده می کند. به این صورت که به وسیله هنر رویداد ها و منش شخصیت تعریف می شود. آهنگهای استفاده شده در داستان های علوی اکثراً از گرامافون است. سبک نوشتاری بزرگ علوی و بیشتر داستان هایش بیشتر به نویسندگان رمانتیک جدید شبیه است. بیشتر شهرت بزرگ علوی بخاطر نوشتن رمان ارزشمند “چشمهایش” است، چشمهایش ازآثار مهم و تاثیر گذار در ادبیات داستانی ایران است. علوی این کتاب را در سال 1330 شمسی که اوج پختگی ادبی، سیاسی و اجتماعی اوست، نوشت.

بیشتر بخوانید : معرفی کتاب پیرمرد و دریا

علوی در داستان چشمهایش شخصیت فرنگیس را به اوج می برد که همین امر باعث می شود که مخاطب داستان را با اشتیاق ادامه دهد. زیرا که این سوال برای مخاطب پیش می آید زنی که استاد ماکان را عاشق خود کرده است کیست؟ و کنجکاوی مخاطب درمورد چگونگی شخصیت فرنگیس باعث می شود که احوالات فرنگیس را دنبال کند.

چیره دستی علوی در نویسندگی و ظرافت  در توصیف حالات و احوالات باعث شده که مخاطب، فرنگیس و استاد کمال را به راحتی تصور کند. فرنگیس با چهره ای روشن و اندامی کشیده، ماکان دلیر و سرافراز که در راهی خطرناک و پر فراز و نشیب قدم می گذارد.

کتاب چشمهایش و روند داستان

در کتاب چشمهایش ، داستان عاشقانه استاد ماکان و فرنگیس جریان دارد. و از سوی دیگر مبارزه روشنفکران بر ضد خودکامگی حکومت را هم به تصویر می کشد. البته داستان بیشتر روانشناختی و عاشقانه است تا اجتماعی و سیاسی.

بیشتر بخوانید : معرفی بهترین کتاب های انگیزشی و موفقیت

شخصیت اصلی و مهم داستان استاد ماکان نیست و همچنین کسی که به دنبال یافتن اسرار زندگی او است. باید گفت که شخصیت مهم و اصلی داستان زنی است که موضوع نقاشی “چشم هایش” نیز هست. توضیح و توصیف این زن به گونه ای است که پس از خواندن کتاب این احساس به شما دست می دهد که این شخص را ملاقات کرده و آشنایی کاملی با او دارید. گیرایی داستان کتاب باعث می شود که مخاطب تا تمام شدن کتاب آن را زمین نگذارد.اگر اوضاع سیاسی در کتاب را با واقعیت تاریخی مقایسه کنیم متوجه مبالغه آمیز بودن جریانات سیاسی در کتاب می شویم.کتاب چشم هایش به عنوان یک کتاب در ژانر روانشناختی بسیار تحسین برانگیز است به این صورت که اخلاقیات و طرز تفکر یک زن اشرافی را به خوبی به تصویر کشیده است. امه به عنوان یک داستان انقلابی کمبود ها و ایراداتی دارد.

انتظاری که خواننده از این داستان دارد این است که سختی های مبارزه، طعم شکنجه و تبعید را به تصویر بکشد. اما حال و هوای شخصیت انقلابی و مبارز، بیشتر عاشقانه است. به عبارتی نویسنده بیشتر احوالات فرنگیس را دنبال می کند و مورد بررسی قرار می دهد. و داستان در سایه عشق زن اشرافی رفته است.در رمان چشمهایش یک زن در مرکزیت داستان قرار دارد که این اتفاق در تعداد محدودی از آثار فارسی دیده می شود.

معرفی شخصیت های داستان

شخصیت های داستان اکثراٌ روشنفکران هستند. بهترین آنها شخصیت استاد ماکان است که نقاش و انسانی بزرگ است. به این صورت که بار ها تصویر نوکرش را کشید. استاد ماکان با خودکامگی و استبداد مبارزه کرد و در نهایت در تبعید گاه کلات فوت شد. شخصیت ماکان یک مرد رازدار است، زیاد شوخی نمی کند، رک و رو راست سخن می گوید، بی پروا و دلیر است. بهترین نقاشی استاد ماکان پرده “چشمهایش” است که داستان چشمهایش از این نقاشی شروع می شود. به نظر می رسد که استاد ماکان از لحاظ هنری شباهت زیادی به کمال الملک و از نظر سیاسی شباهت زیادی به دکتر ارانی دارد. به این صورت که مرگ مرموز ماکان در تبعید گاه و همچنین سبک نقاشی در توصیف کمال الملک است و مبارزه ماکان و قرار گرفتن در گروه های سیاسی به احوالات دکتر ارانی اشاره دارد.

شخصیت اصلی داستان فرنگیس است. و البته ماکان نیز به اندازه فرنگیس شخصیت اصلی است که نماد یک فرد روشنفکر انقلابی است. بقیه شخصیت ها فرعی هستند و هرکدام نقش خود را به خوبی ایفا می کنند.

چاپ کتاب

چگونگی شروع و پایان داستان

در ابتدای داستان که از زبان ناظم مدرسه روایت می شود، در میان آثار استاد ماکان پرده ای از چشمان یک زن توجه ناظم را به خود جلب می کند و درمورد رازی که این نقاشی در خود دارد کنجکاو می شود. در نهایت ناظم موفق می شود مدل نقاشی را پیدا کند. ادامه داستان از زبان فرنگیس، مدل نقاشی که شخصیت اصلی داستان نیز هست نقل می شود. در ادامه خواننده با خواندن در مورد فرنگیس رمان را ادامه می دهد. داستان فرنگیس اینگونه شروع می شود؛ فرنگیس که زن زیبایی از طبقه اشراف است متوجه می شود که استاد ماکان نسبت به زیبایی او بی توجه است و این درصورتی است که فرنگیس در زیبایی همیشه مورد توجه مردان اطرافش بوده است. در ادامه فرنگیس در جلسات و نشست های سیاسی شرکت می کند به این منظور که توجه استاد را به خود جلب کند، به این صورت داستان فرنگیس ادامه پیدا می کند. شخصیت فرنگیس در ابتدای رمان به عنوان یک زن هوسباز و مرموز معرفی شده و در ادامه متوجه شده که استاد ماکان فرنگیس را به درستی نشناخته است. در واقع استاد ماکان هیچوقت به عمق احساس و روح فرنگیس پی نبرد.

جملاتی از کتاب چشمهایش

تو و امثال تو نمی‌توانید این دستگاه را به هم بزنید. مگر این دستگاه به روی پای خودش ایستاده که شماها بتوانید واژگونش کنید؟ آن‌هایی که نگهش میدارند،از قایم موشک بازی‌های شما هراسی ندارند. این دیو احتیاج به قربانی‌های زیاد دارد. اما من کسی را مرد میدان نمی‌بینم. می‌ترسم عوض اینکه او را ضعیف‌تر کنید، از خونخواری پروارتر بشود و بی‌پروا به شما بتازد.

هیچوقت کاری را که دیگران می‌توانند برای تو انجام بدهند، خودت دنبال نکن. کارهای بزرگتری هست که از دست ما برمی‌آید.

عشق پنهانی، عشقی که انسان جرات نمی‌کند هرگز با هیچکس درباره آن گفت و گو کند، به زبان بیاورد، به هر دلیلی که بخواهید – از لحاظ قیود اجتماعی، از نظر طبقاتی، به سبب اینکه معشوق ادراک نمی‌کند و به هر علت دیگری آن عشق است که درون آدم را می‌خورد و می‌سوزاند و آخرش مانند نقره گذاخته شفاف و صیقلی می‌شود.

کلام آخر در نقد و بررسی کتاب چشمهایش

در این مقاله در مورد کتاب چشمهایش از بزرگ علوی صحبت کردیم و با بررسی نقاط ضعف و قوت کتاب در ژانر های مختلف به این نتیجه رسیدیم که کتاب چشم هایش ایک داستان عاشقانه و روانشناختی است که احوالات سیاسی را در سایه خود دارد.

بیشتر بخوانید : معرفی بهترین کتاب های روانشناسی شخصیت

مشخصات کتاب چشمهایش

• عنوان: چشمهایش
• نویسنده: بزرگ علوی
• انتشارات: نگاه
• تعداد صفحات: ۲۷۱
• قیمت: ۴۵۰۰۰ تومان

چاپ کتاب با بهترین قیمت در ۷۲۴ چاپ